مصاحبه با آیت الله سید رضی شیرازی

این مصاحبه مربوط به سال 1371 هجری شمسی با یکی از مجلات حوزوی است که نظر به مطالبی که از سیره و احوال علمای بزرگ مخصوصا آیت الله میرزا محمد حسن شیرازی میرزای اول رحمه الله در آن آمده است، تقدیم می شود. متن مصاحبه دارای غلطهای چاپی بسیاری بود که تا حد زیادی اصلاح و ویرایش شده است.

مجله حوزه: با تشکراز حضرت عالی که قبول زحمت فرمودید و مصاحبه با مجله ما را پذیرفتید لطفا شمه ای از زندگی علمی و تحصیلی خود را بیان بفرمایید.

استاد: بنده سیدرضی شیرازی فرزند آقا میرزا محمدحسین شیرازی هستم .ایشان هم فرزند مرحوم میرزا علی آقای شیرازی فرزند میرزای بزرگ هستند.

میرزای شیرازی دارای دو پسر بوده است . یکی آقا میرزا محمد که در زمان خود میرزا فوت می کند واز علماء و مدرسین بوده است و دیگری آقا میرزا علی آقا که جد ماست واز مراجع بزرگ نجف واز شاگردان پدر بزرگوارش و مرحوم میرزا و میرزا محمدتقی شیرازی بوده است .
آیات بزرگی مانند: آقا سید عبدالهادی شیرازی آقا میرزا مهدی شیرازی آقای میلانی آقای اردوبادی و آقای خوئی از شاگردان مرحوم آقا میرزا علی آقا بودند.

جلسات درس ایشان را در نجف اشرف به یاد دارم . آن بزرگوار در سال 1355 هجری قمری به رحمت خدا پیوست . در همان سال آیه الله نائینی و آیه الله حائری نیز با فاصله کمی مرحوم شدند.

در سال 1345 هجری قمری در نجف اشرف متولد شدم و در همان جا تحصیلات خود را شروع کردم . تا قریب سی سالگی در نجف بودم و به فراگیری مقدمات و سطوح و خارج موفق بودم .
از آیات بزرگی همچون : مرحوم آیه الله العظمی شیخ کاظم شیرازی قدس سره جد مادری ام استفاده کردم .
ضمنا استاد بزرگوار مرحوم آقاسیدابوالحسن رفیعی قزوینی چندین سال که اسفار می فرمودند درس خارج فقه : مکاسب اجاره طهارت نیز تدریس می فرمودند. بنده دراین دروس هم توفیق شرکت داشته ام .
آن مرحوم اجازه اجتهادی هم به من مرحمت فرموده اند.


مجله حوزه : حضرت عالی بحمدلله اساتید بزرگی را در منقول و معقول درک کرده اید چنانچه خاطره با نکته آموزنده ای ازاین بزرگان به خاطر دارید برای ما و خوانندگان مجله بیان بفرمایید.
استاد: مرحوم آیه الله محمدکاظم شیرازی استاد بنده در بسیاری از مراحل تحصیلی .از خصوصیات این بزرگواراین بود که شاگرد را پرورش می داد.این شیوه را ایشان از مکتب سامراء گرفته بود. نه تنها به شاگرد مجال اشکال کردن می داد که اگر شاگرد نمی توانست اشکال خود را درست تقریر کند و یااین که اصلا اشکال نابجا بود آن مرحوم ابتداء اشکال را به صورت صحیح مطرح می کرد و می گفت : منظور شما حتما همین است . آن گاه به پاسخ آن می پرداخت.
یکی ازتوصیه های ایشان این بود که می فرمود: هیچ گاه در مباحثات و موارد اظهار نظراول مازاد نباشید. مقصودش این بود که طبق مرسوم بازاریان وقتی جنس را برای مزایده به بازار می آورند آن کس که اول قیمت بگذارد سخن او حرف آخر نیست . دیگران قیمت بالاتر پیشنهاد می کنند و در نتیجه آنچه او گفته ارزش خود رااز دست می دهد. در مباحثات هم وقتی مساله ای مطرح می شود شمااولین نفر نباشید که نظر خود را بیان می کنید بلکه همیشه صبر کنید تا دیگران مطالب خود را بگویند و شما حرف آخر را بزنید.
نکته دیگراین که :ایشان فرد بحاثی بود و مسلط در مباحث . در عین حال خیلی منصف بود. یادم هست :ایشان در سال 1365 قمری در سفری که به ایران داشتند به قم مشرف شدند. من هم در خدمتشان بودم . بزرگان قم و حوزه ازایشان تجلیل فراوانی کردند. دو جلسه بحث ایشان را با آیه الله بروجردی شاهد بودم . بحث طولانی و عمیق بود. بحث اول در مساله ای از مسائل وقف بود. بحث دوم در تنجیس متنجس بود. هر دوبار طرح مساله از ناحیه آیه الله بروجردی قدس سره شد.
نکته دیگر که خیلی آموزنده است و نشان دهنده روحیه تواضع این مرد بزرگ در برابراستاد است..
ایشان حدود 40 سال درس میرزا محمدتقی شیرازی می رفته اند واز سامراء ملازم آن مرحوم بوده اند. می فرمود: هر وقت به خانه میرزا می رفتم در خانه اش را می بوسیدم . وقتی که بیرون می آمدم باز می بوسیدم . تااین که میرزا محمدتقی زعامت عامه یافت .از آن پس ترک کردم زیرا خوف این را داشتم که حمل به جهات دیگر بکنند نه جنبه احترام به استاد.
خاطره ای هم از دوران سخت زندگی طلبگی خود برای من نقل کردند:
[روزی یک از نوه های دختری میرزا به نام سیداحمد سبط به حجره من در سامراء آمد که ناهار را پیش من بماند. برای ایشان دو عدد تخم مرغ نیمرو کردم . گفتم آقا سیداحمد قدراین غذا را بدان زیرا شش ماه است که از حجره من دود غذا برنخاسته است].
به ایشان عرض کردم : پس چه می خوردید؟
فرمود: [ اکثراوقات تمرهندی را در آب خیس می کردیم و قدری هم شکر قرمز به آن می افزودیم آن گاه نان ترید می کردیم و می خوردیم].
اساس وضع معیشتی حوزه نجف خوب نبود.

حوزه : قضیه منزوی شدن مرحوم آیه الله محمدکاظم شیرازی در نجف اشرف چه بود لطفا توضیح بفرمایید.
استاد:ایشان بعداز رحلت آقا میرزا محمدتقی شیرازی از کربلا به نجف آمدند. مقام مرجعیت داشتند. مرجعیت ایشان در حال رشد و نمو بود که برخی مساله رفتن فرزندانش به مدارس جدید عراق را مستمسک قرار دادند و علیه وی به تبلیغ پرداختند واین امر موجب انزوای ایشان شد.
بله فرزندان ذکورایشان به مدارس جدید می رفتند و محیط مدارس جدید عراق از نظر علماء پذیرفته نبود.البته به خاطر جنبه تجدداین مدارس . به هر صورت علماء روی خوش به این مدارس نشان نمی دادند.
دختران علماء که اصلا به این مدارس نمی رفتند. حتی یک مورد هم دیده نشده که دختر عالمی به این مدارس رفته باشد. پسران حاج شیخ به این مدارس می رفتند و دیپلم گرفتند. یکی ازاینان دکتراحمدکاظم که الان در عراق است قبل از شروع جنگ بین الملل دوم برای دوره طب به آلمان رفت .
همین امر باعث شد تا عده ای که با مرحوم شیخ مسائلی داشتند علیه او تبلیغات کنند. برخی ازافراد متدین ولی ساده تحت تاثیراین تبلیغات واقع شده بودند مثل مرحوم شیخ محمدعلی خراسانی .
مرحوم شیخ محمدعلی خراسانی واعظ مرد زاهد و با تقوایی بود ولی به خاطر تحریکات دیگران در مجالسی که شیخ حاضر بود روی منبراو را مورد خطاب و عتاب قرار می داد و می گفت :
[بچه هایت را فرنگ می فرستی واز سهم امام به آنان می دهی ؟]
مرحوم پدرم فرمود:
روزی به شیخ محمدعلی گفتم :این که به شیخ اعتراض می کنی براساس شنیده هاست یا آگاهی خودتان است !
گفت :[ براساس شنیده هاست]!
به او گفتم :[ رفتن فرزندایشان به فرنگ هیچ ارتباطی به ایشان ندارد واز سهم امام هم چیزی به او داده نشده است . پسر شیخ چند سالی در کوفه معلمی کرده و پولی فراهم آورده و برای ادامه تحصیل به فرنگ رفته است].
مرحوم پدرم فرمود :[ از آن به بعد نه تنها شیخ محمدعلی درباره شیخ چیزی نگفت که آمد خدمت آقا و حلالیت طلبید].
در هر صورت به خاطراین تبلیغات مرحوم شیخ محمدکاظم خانه نشین شد.
بعداز رحلت حضرات آیات : آقا سیدابوالحسن اصفهانی و حاج آقا حسین قمی دوباره مرجعیتی پیدا کرد. حقایق تا حدودی برای حوزه نجف روشن شد ولی طولی نکشید که به رحمت خدا رفت . نوشته های زیادی از آن مرحوم برجای مانده که فرزند ارشدش آنها را همراه با کتابهای خودش وقف کتابخانه حافظیه شیراز کرده است .


مجله حوزه : در پایان اگر امکان دارد ما و دیگر طلاب عزیز را از تجربیات خود بهره مند سازید.

اگر خدای ناکرده نتوانیم اسلام را آن گونه که هست معرفی کنیم مسلما خسران بزرگی کرده ایم . به نظر من برای توفیق بیشتر درانجام این مسوولیت حوزه های ما به چند چیز باید خیلی اهمیت بدهند:
1. تخصصی کردن علوم حوزوی .
ما باید این مساله را جدی بگیریم و برنامه ریزی کنیم . به گونه ای که طلاب پس از گذراندن مرحله عمومی به مراحل تخصصی مطابق با استعدادی که دارند راه یابند.
برای این منظور باید زمینه لازم را ایجاد کنیم تا بتوانیم در رشته های مختلف افراد قوی و کارمدی تحویل جامعه بدهیم . حدود سی سال پیش به مناسبت فوت مرحوم آقا میرزا عبدالهادی شیرازی به عتبات مشرف شدم . خدمت آیه الله خویی رسیدم . دراین باره با ایشان صحبت مفصلی کردم .از جمله :از ایشان سوال کردم : فایده حوزه چیست ؟
ایشان با تعجب پرسید : [این چه سوالی است].
اشاره کرد به آقا سید علاءالدین بحرالعلوم که در آن جلسه حضور داشت و گفت :
[فایده اش تربیت دهها نفر مانند ایشان و نوشتن کتابها و تقریرها و]...
گفتم : پاسخ سوال من داده نشد. با این همه که فرمودید ما چند نفر داریم که بتوانداسلام را در دنیا به صورت منطقی و درست تبلیغ کنند؟
فرمود:[ زیاد هستند].
گفتم:[ممکن است نام ببرید].
فرمود:[ آقا سیدمحمد باقرصدر شیخ محمدرضا مظفر].
ایشان دیگراسم کسی را نبردند.
گفتم : آیااین افراد را برنامه حوزه تربیت کرده است یا خودشان انگیزه داشته اند؟
فرمود:[ خودشان برنامه داشته اند].
گفتم : کار خوبی کرده اند؟
فرمود:[ بله]
گفتم : پس چرا شما آن را تعقیب نمی کنید؟
فرمود:[ نمی شود]
گفتم : شما آقای طباطبائی را می شناسید؟
فرمود:[ بله از رفقاست].
گفتم :ایشان در قم همین روش را دارد. ایشان افرادی را که پاسخگوی نیاز زمان باشند تربیت می کند به جای متخصص شدن در فقه واصول .
گفت:[ ایشان تک است و خود را تضحیه کرده است].
گفتم : پس ما از نجف مایوس باشیم .
فرمود:[ نه . من به سهم خود حاضرم هر چه را شما بگویید انجام دهم ولی مانعی وجود دارد و آن متقدسین هستند. یک وقتی ما خواستیم یکی از همین افرادی را که اهل تحقیق و نوشتن مقاله درباره مسائل روز بود منظورایشان آقای محمدتقی جعفری بود کمک کنیم و مورد تشویق قرار بدهیم مورد اعتراض برخی ازاین متقدسین واقع شدیم به طوری که گفتند: سهم امام را در ترویج غیر فقه واصول به کار می برد]! .
در هر صورت اگر اسلام را بخواهیم درست و منطقی در جهان مطرح کنیم ناگزیریم دروس حوزه را تخصصی کنیم .

منبع مجله حوزه سال ۱۳۷۱ شمسی

به نقل از سایت دار آخرت اینجا را کلیک کنید