احكامي داريم كه اين احكام موضوعشان فعل جمع است و نه فعل فرد. مثلاً در حج اگر شرايطي پيش آمد كه اصلاً مستطيع وجود نداشت، اينجا در روايت داريم كه امام بايد از بيتالمال به افراد بدهد تا حج برقرار شود يعني عدم جواز خالي گذاشتن بيتالله الحرام يك تكليف اجتماعي مربوط به جامعهي اسلامي است كه ساقط نميشود
علاوه بر مکلف فردي ،مکلفي به نام جامعه وجود دارد
نظامسازي مربوط به فقه کلان است و فقه کلان را بايد از فقه خرد و احياناً از منابع فقه خرد استنباط کرد
در احكام فقهي فقه الاجتماع عام، حكم الهي روي فعل جامعه بار شده است
مباحث فقه ارتباطات به فقه خرد و کلان تقسيم مي گردد، و فقه مربوط به نظام اطلاع رساني در جامعه و فقه مربوط به فرد درون جامعه مورد بحث قرار ميگيرد
در آيهي كريمهي «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ اُمَّةٌ يَدْعُونَ إلي الْخَيْرِ» با امر بر امت، تكليف متوجه جمع است. بنابراين ما احكامي هم داريم كه اين احكام موضوعشان فعل جمع است نه فعل فرد